B02 - Herpes Zoster (zona)

HERPES ZOSTER ( ZONA )

Etken suçiçeğine (varisella) neden olan varicella zoster virüs (VZV)’tur. Primer enfeksiyon sonrası VZV arka kök ganglionunda latent olarak kalır. Reaktive olması durumunda herpes zoster meydana gelir. 

Yaş, fiziksel / emosyonel stres, travma, immunsupresif tedaviler, sistemik kortikosteroid kullanımı, akkiz / konjenital immun yetmezlikler, radyoterapi, VZV ile tekrar karşılaşma predispozan faktörlerdir.

Bebeklerde ve çocuklarda nadirdir. Sıklığı yaşla birlikte artar. Her iki cinsiyette de eşit olarak görülür.

KLİNİK

Lezyonlar ortaya çıkmadan 1-4 gün önce etkilenen dermatomda ağrı, bazen kaşıntı meydana gelir. Daha sonra genellikle bir dermatomu tek taraflı olarak tutan karakterisitk döküntü ortaya çıkar. En sık etkilenen dermatomlar V1 ve T3-L2 dermatomlarıdır. Lezyonlar eritemli makül / papüller şeklinde başlar, daha sonra veziküller ve püstüller meydana gelir. Şiddetli olgularda vezikül içine kanama ve nekrotik lezyonlar görülebilir. Lezyonlar 7-10 günde krutlanır. Skar bırakmadan ya da bırakarak 2-4 haftada iyileşir. İyileşme süresi ileri yaş hastalarda daha uzun olabilir.

Suçiçeği geçirmemiş bireyler lezyonlara temas etmeleri durumunda suçiçeği geçirirler.

Dermatom dışı alanlarda 20’den fazla vezikül görülmesi dissemine herpes zoster olarak isimlendirilir. Bu lezyonlar dermatomda belirtilerin görülmesinden 7-10 gün sonra ortaya çıkar. Genellikle yaşlı-düşkün kişilerde, lenforetiküler malignitesi olanlarda ya da AİDS’lilerde meydana gelir. Akciğerler ve santral sinir sistemine disseminasyon da olabilir.

Karakteristik herpes zoster lezyonlarına ek olarak fasiyal paralizi, kulak çınlaması, vertigo, sağırlık, nistagmus görülen klinik tablo herpes zoster otikus (Ramsay-Hunt Sendromu) olarak isimlendirilir. 

Trigeminal sinirin oftalmik dalı (V1) tutulduğunda görülen klinik tablo herpes zoster oftalmikus olarak isimlendirilir. Hastaların %50’sinde konjonktivit, üveit, episklerit, keratit ve retinit gibi oküler bulgular görülmektedir. Burun ucunda herpes zoster lezyonlarının görülmesi Hutchinson belirtisi olarak isimlendirilir ve oküler tutulum için yüksek riski işaret eder. Kalıcı görme kaybına varabilen oküler komplikasyonlar gelişebileceği için herpes zoster oftalmikuslu olguların mutlaka bir göz hekimi tarafından da değerlendirilmesi gerekir.

Herpes zosterli hastaların %10-20’sinde postherpetik nevralji meydana gelmektedir. Herpes zoster oftalmikuslu olgularda bu oran %30 civarındadır.

TIME CRITERIA

Post herpetik nevralji:

Lokalize nöropatik ağrıda (mes. Postherpetik nevralji) topikal %5 lidokain uygulanması uygundur. 

Herpes Zoster Aşısı:

Herpes zoster aşısı yapılması uygundur. Zona infeksiyonu riskinde ve postherpetik nevrali riskinde azalma sağlar. 

Daha önce zona infeksiyonu veya suçiçeği geçirmiş olguların da aşılanması önerilir.

Rekombinant adjuvanlı Zoster Aşısı (RZV), canlı zoster aşısı (ZVL)’den daha fazla koruma sağlar. RZV, VZL’ye tercih edilir. RZV, intramuskuler olarak iki dozda uygulanır. İkinci doz, ilk dozdan 2-6 ay sonra verilmelidir. Bu program, önceden Herpes zoster öyküsü olanlar ve daha önce ZVL almış olanlar dahil tüm hastalar için kullanılmalıdır. 

Zona infeksiyonu geçiren olgularda aşılama öncesi beklenmesi gereken süreyle ilgili kesin bir öneri olmamakla birlikte, aşılanma, en erken akut hastalık bittikten ve semptomlar (ör. Döküntüler) geçtikten sonra yapılmalıdır.  Bazı uzman grupları Zona infeksiyonu, VZV’ye spesifik bağışıklığı birkaç yıl boyunca artırdığından aşılamayı 1 yıl sonra yapmayı önermektedirler. 

Zoster aşısı ≥50 yaş tüm bireylere önerilmektedir.