H66.0 - Akut Otitis Media ( Orta Kulak İltihabı )

AKUT OTİTİS MEDİA

Timpanik kavite mukozasının akut bakteriyel enfeksiyonudur. Çocuklarda oldukça sık görülmektedir. Çocukluk çağı hastalığıdır. ÜSYE veya adenoid hipertrofisi neticesinde östaki tüpünde inflamasyon ve tıkanma olması nedeniyle orta kulağın drenajı ve havalanması bozulmaktadır. Üzerine bakteriyel enfeksiyon eklendiğinde şiddetli bir klinik tabloya neden olmaktadır.

Klinik: Kulak ağrısı, yüksek ateş (genelde >38.5), huzursuzluk görülmektedir. Bebeklerde yüksek ateş görülmeyebilmekte, sürekli ağlama ve huzursuzluk, kusma görülebilmektedir.

Bulgular: Hiperemi, eksüdasyon, süpürasyon, perforasyon, rezolüsyon evreleri vardır. Her hastalığın gidişatı bu evreleri tamamlamayabilir. Evreye göre zarda hiperemi, zar arkasında pürülan sıvı, zarda dışarı doğru bombeleşme, zarda perforasyon ve akıntı görülebilir.

TEDAVİ

Akut otitis media (AOM) komplikasyonlarının ciddiyeti nedeniyle 2 yaş altında mutlaka antibiyoterapi başlanmalıdır. Hatta kliniğe göre hastaneye yatış ve İV antibiyoterapi açısından değerlendirilebilir. 2 yaş üstünde ise çocuğun genel durumu iyi ise ve ağrısı az ise izlem önerilebilir. Fakat tanı net ve klinik şiddetli, ağrı fazla ise antibiyoterapi verilmelidir.

Analjezi ise ibuprofen veya parasetamol ile sağlanabilir. Ağrı şiddetli olduğu için ibuprofen öncelikli verilmelidir. İbuprofen 5-10 mg/kg/doz, Parasetamol 10-15 mg/kg/doz şeklinde verilebilir (Yetişkin hastalarda ibuprofen max günlük doz 2400 mg, Parasetamol tek seferde max doz 500 mg, günlük max doz 60 mg/kg veya max 2000 mg dır.)

AKUT OTİTİS MEDİADA ANTİBİYOTİK SEÇİMİ

Etkenler haemophilus influenzae, streptococcus pneumoniae, moraxella catarrhalis ağırlıklı olduğundan beta laktamaz inhibitörlü ilaçlar reçete edilmelidir. Uygun antibiyoterapi ile 24-48 saatte klinikte iyiye gidişat gözlenmelidir. Yeterli klinik yanıt yoksa tekrar değerlendirme yapılmalıdır. Tedavi seçenekleri;

Amoksisilin-klavulanat (amoksisilin kısmının dozu 80-90 mg/kg/gün, iki dozda, max 3 gr/gün şeklinde)

Sefpodoksim 10 mg/kg/gün tek dozda (12 yaşına kadar max 400 mg/gün, 12 yaş üzeri için max doz 800 mg/gün)(uzman reçetesine tabi)

Sefuroksim 30 mg/kg/gün iki doza bölünerek (max 1 gr/gün)

Sefdinir 14 mg/kg/gün tek doz veya iki dozda (max 600 mg/gün) (uzman reçetesine tabi)

Klaritromisin 15mg/kg/gün iki dozda (max 2x500 mg) (penisilin alerjisi durumunda)

Alternatif tedavi olarak Seftriakson İM 50 mg/kg/doz tek doz şeklinde yapılabilir. Tekrarlayan AOM ataklarında eradikasyon için bu İM uygulama ard arda 3 gün tekrarlanabilir.

Kulak zarı perforasyonu varlığında tedaviye lokal damlalar eklenebilir. Damla seçiminde gentamisin içeren (gentagut gibi) damlaların kesin olmamakla birlikte perforasyondan içeri orta kulağa, oradan da yuvarlak pencere ile iç kulağa girip ototoksik etki oluşturma ihtimalinden söz edilebilmektedir. Bu sebeple kinolon içeren damlaları kullanmak tedbire riayet açısından daha uygun olabilmektedir (Zaridinex damla 3x3 damla şeklinde, üzerine Onadron damla 3x3 damla eklenebilir). Bu damlaların da prospektüslerinde ihtiyaten perfore kulaklarda kullanılmaz şeklinde notlar bulunabilmektedir. Fakat KBB genel klinik yaklaşımlarında kinolon içeren damlalar ve deksametazon içeren damlalar perfore kulaklarda kullanılmaktadır.

AOM tedavisinde destek amaçlı antihistaminik reçete etmeyiniz. Kulak sıvısının yoğunluğunu artırıp bu sıvının gerileme süresini uzatabilmektedir.

Tekrarlayan otitis media ataklarında adenoid hipertrofisi, kreşe gitme, emzik kullanma, laringofaringeal reflü gibi etkenler olabilir. Bunlara yönelik tedbirler almak gerekebilir.

Akut otitis media ile karışabilecek ve çocuklarda sıklıkla görülen başka bir durum da efüzyonlu, yani seröz otitis mediadır (EOM-SOM). EOM’de zarın arkasında pürülan sıvı yerine seröz, temiz, berrak bir sıvı olmaktadır ve kulak zarı bombe değildir. EOM’nin de nedeni östaki tüpü disfonksiyonudur. Tedavisinde genellikle antibiyoterapinin yeri yoktur. Adenoid hipertrofisi vb etmenlere yönelik strateji geliştirmek gereklidir. Akut otitis medianın tedavisi birinci basamakta, acil servislerde, pediatri bölümlerinde başlanmalı ve yapılmalıdır. Efüzyonlu-seröz otitis medianın tedavi ve takibi için ise mutlaka KBB kontrolüne ve takibine yönlendirilmelidir. Çünkü uzun dönemde zar bulgularına ve efüzyonun süresine göre tedavi seçenekleri ve zamanlaması farklılık arz etmektedir.

AOM tedavisinde akut semptomlar düzeldikten sonra %70 hastada 2 hafta, %10 hastada ise 3 aya kadar orta kulakta berrak sıvı-efüzyon devam edebilmektedir.

AOM ciddi komplikasyonlara neden olabilmektedir. Kulak arkasında kızarıklık ve hassasiyet olması durumunda olası mastoidit açısından KBB görüşü alınmalıdır. Bilinç bulanıklığı gibi santral semptomların olması durumunda santral komplikasyonlar açısından uyanık olunmalıdır.